Harita jarang kacaritakeun anu disebut parawan jeung jajaka kolot. Awéwé geus biasa malahan bisa dikawinkeun ku anu jadi kolot dina umur 15 taun, tegesna umur kurang 20 taun ogé geus bisa rumah tangga. Anu jadi kolot bisa éra paradah nalika budak awéwé geus nincak umur leuwih 20 taun tapi can kungsi aya lalaki anu ngalieuk-lieuk acan. Anu disebut parawan atawa jajaka kolot bisa disebut aya dina darajat anu paling handap, masih kénéh éléh ku sebutan randa atawa duda. Saheunteuna, randa jeung dud amah geus kungsi ngasaan rumah tangga. Kitu pikiran di lembur waktu harita.
Kabiasaan ngawinkeun budak ngora-ngora malah masih kawilang budak kénéh dilakukeun ku masarakat lain kusabab hal éta wungkul, ogé ngajaga ngaran budak. Karék silih ténjo antara hiji jajaka jeung wanoja, moal kungsi kana sabulan, Si jajaka geus ditarikan kawin ku kolot awéwé, alesanna, éra, bisi kumaha onam. Rupa-rupa kumaha onamna mah.
Ngan anu jelas, aya rasa kareueus tinu jadi kolot nalika nénjo budak awéwé patepung rabi, geus komo lamun acara jatukrami dibarengan ku hajat anu rongkah. Ah, teu kudu hajat anu rongkah, ku ngayakeun degungan ogé geus kawilang hiji hal anu nyugemakeun. Waragad keur hajat jeung kariaan biasana ditibankeun ka pihak lalaki. Teu jadi hal anu éra nalika kolot lalaki kudu ngajualan naon baé keur ngawinkeun budak lalakina, malah biasa diomongkeun ka batur-baturna, ngajual sawah atawa taneuh saareu, keur ngawinkeun anu jadi budak.
Lembur Cibodas dipinuhan ku rupaning tangkal, hiji lembur anu dipinuhan ku curcorna cai. Jalan can dibalai ku batu. Masih kénéh taneuh. Lolobana masarakat usik-malikna dipangaruhan ku kaayaan alam di éta wewengkon. Kana tatanén. Alamna subur, melak naon baé ogé jadi. Sawah geus puguh upluk-aplak.
Para patani geus cuh cih di sawah méméh wanci haneut moyan ogé. Anu jadi anéh, sok sanajan alam di éta wewengkon kawilang alam anu beunghar, tapi masarakat anu kawilang jegud ngan saeutik, lolobana sarwa kakurangan, imah panggung jeung kalolobaanna mah geus waktuna diréhab.
Kyai di lembur sok ngaguar, jalma kudu loba syukur, sok sanajan aya dina sagala kakurangan tapi ulah ngarasa kurang, kudu ngarasa cukup. Anu geus dibikeun ku Alloh ka jalma moal nyalahan, geus aya ukuranna. Masarakat dibéré papatah samodél kitu ku Muallim Oléh ngabati sugema, asa ngeunah ceunah.
Di éta wewengkon kungsi aya hiji lalaki anu kawin ka saurang awéwé tanpa daksa, leungeun ngan hiji. Loba anu ngaléléwé. Tapi kasugemaan jeung katenangan kungsi diomongkeun ku éta lalaki ka Mualim Oléh.
“ Sok sanajan kuring kudu nanggung kaéra lamun ka ondangan, tapi aya hal anu nyugemakeun diri kuring, Mualim!”
“ Heueuh, sukur atuh. Siga kumaha?”
“ Jalma anu boga pamajikan geulis camperenik, can tangtu bagja, geus pasti dipinuhan ku kasieun, sieun direbut batur téa lah, sieun salingkuh lamun ditinggalkeun ka panyabaan. Tapi kuring, moal sieun kitu kieu kusabab boga pamajikan samodél Si Nyai anu kitu buktina. Éta salah sahiji kasugemaan anu karasa ku kuring.”
“ Tah, kitu. Anu diuudag ku sasaha ogé lain nanaon, katenang jeung kasugemaan batin, Jang!”
Genep poé deui ka Bulan Puasa, hajat jeung kariaan lumangsung di imah Ambu Uju. Jang Iman jeung Néng Papat kawin. Ramé pisan. Kusabab santri, anu jajap nalika seserahan pinuh ku lalaki anu diparéci hideung jeung didadamping. Sabari maraca solawat badar. Rupaning babawaan.
Pangantén lalaki jeung anu nganteurkeun dibagéakeun ku kulawarga pangantén awéwé. Dipapaésan ku degungan, jentréng kacapi jeung gung-na sora goong. Beledug.. beledug teu jauh di éta tempat sora pepetasan disundut. Barudak lembur éak-éakkan, teu saeutik ogé anu ngadon nutupan ceuli.
Lain saukur nyundut pepetasan, da éta mah kabiasaan anyar, keur ngabéwarakeun datang pangantén lalaki, méméh degungan dipintonkeun, ditakol heula gamelan panada kadatangan pangantén lalaki. Jang Iman jeung anu ngabringkeun dipapag ku calon mitoha di lawang panyawéran.
Ma Jua, saurang awéwé anu biasa nyawér geus kunyam-kunyem. Guguritan nyawér dihaleuangkeun, sora semu peura. Eusina lain nanaon, saukur papatah ka calon pangantén anu arék ninggalkeun mangsa nyorangan.
Muji sukur ka Gusti Yang Widi Tina bungah henteu hinggana laksana implengan haté ka pangersa Nu Agung akad nikah réngsé tarapti berkah kurnia Allah teu ringrang teu bingung ayeuna seja miwejang kagegelan kanggo pangantén sakalih malak mandar keur luang
Demi mangsa !
Satemenna hirup téh geus mapasangan ringkangna
Mungguh beurang, jeung caangna!
Mungguh peuting jeung weningna!
Mungguh lahir jeung batinna!
Eusian ieu ringkang mapasangan, ku amal kamulyaan !
Saperti, kecap welas asih, jeung asihna, langgeng abadi!
Saperti pancén rabi ti Illahi
Habluminanas………….., insan jeung insana
Habluminallah…………., Insan ka Allahna !
Pon kitu deui,
Dina ringkang kamanusaan
Aya asih ti sanubari
Aya rasa duriat manjang na mangsa
Tapel adam, tapel lahir, tapel batin !
Anteb ! rabi jatukrami.
Jung…………. geura nararikah !
Insan insan anu nyorangan, jeung papada insan
Anu nyurup kararawin, ti insan papada insan !
Anu lalaki jeung wanoja !
Upamana manéhna walurat
Gusti Allah, baris ngaganjar pirang-pirang kabagjaan
Mantenna Allah, nu maha jembar, kinasihannana
Mantenna Allah ! maha uninga,
Dibaca nepi ka parat. Tiap girangan diselang ku ngawurkeun sagala rupa anu aya dina cécémpéh. Barudak pahibut nalika anu disawérkeunna duit kencring. Paheula-heula mulungan duit. ku barudak lembur mah aya anu ngawinkeun jeung nyunatan budak sok pada ngadago-dago. Henteu sakola ogé teu jadi soal, da aya anu diudag, duit kencring tina panyawéran.
Wanci lingsir ngulon, Jang Aim jeung Néng Sekar ka ondangan Néng Sekar keur aya di Cibodas, sakola di dayeuh keur peré méméh puasa. babarengan. Barudak saentragan ramé, silih héotan, teuing ngahéotan naon. Aya ogé anu ngadéhém. Jang Aim ngabati seuri konéng, Néng Sekar teu nolih kana kaayaan, lempeng baé saolah euweuh kajadian nanaon, da puguh dina dirina masih pagalo ku dua pilihan, tetep cicing di imah bapana atawa milu kanu jadi indung nu geus kana dua minggu balik ka indung-bapana. Katénjo ku juru panon Jang Aim ogé, aya rasa anu gumulung dina diri Néng Sekar.
“ Kadé ah, Néng, bilih anu jadi bapa bendu.” Ceuk saurang lalaki.
Kabéh ogé apal, Radén Kanta geus ngomong kaditu kadieu, pamohalan Néng Sekar kudu papacangan jeung jalma samodél Jang Aim, teu boga nanaon. Hirup lain saukur ngandelkeun cinta jeung asih. Katoong ku Néng Sekar sorangan, anu aya dina diri bapana saukur matéri jeung sebutan keur dirina salaku ménak. Kanyaah jeung rasa cinta mah aya di nomer ka lima puluh. Buktina, anu jadi indung balik ka kolotna ogé, diantep ku Radén Kanta.
“ Bapa, karunya ema, téang atuh.” Ceuk Néng Sekar dina hiji poé kanu jadi bapa.
“ Lah, geus perlu duit ogé, indung manéh bakal balik deui!” Jawab Radén Kanta.
Ambu Uju ngabati sura-seuri nalika nénjo anu jadi budak, Néng Papat diuk dina korsi pangantén di gigirna hiji jajaka anu geus jadi minantu. Jang Iman, lalaki anu kawilang bageur jeung disebut soléh ku urang lembur.
***
Tilu poé méméh Bulan Puasa, geus karasa hawa puasa. Geus kairong, ibadah puasa taun ieu bakal dilakonan dina usum halodo. Néng Sekar gura-giru muru imah Kang Acip.
“ Jajap abdi ka Bojongloa..” Pokna ka Jang Iman.
“ Tos wawartos ka Pa Kanta?”
“ Puguh mabur, Jajap Sekar ka bumi ema di Bojongloa, kersa henteu?”
Jang Aim ngan bisa unggeuk.
Saparat jalan geus ramé, jalma-jalma uplek ngawangkongkeun, keur dina poé munggahan, daging hayam jeung munding arék diasakan kucara kumaha, diopor atawa dikerebek? Di Jalan Palabuan mah geus jlug-jleg jongko dagangan, geus kataksir anu rék didagangkeun hayam jeung daging.
Tilu poé méméh puasa, Néng Sekar dibarengan ku Jang Aim mapay galengan, ti Cibodas ka Bojongloa rék nepungan anu jadi indung.
Posting Komentar untuk "Ménak Anyar (Hanca Ka-16)"